Istorija

Obzirom da se nalazi na ušću dve reke i da je veoma plodna Mačva je veoma rano naseljena. Prvi nalazi boravka čoveka na ovim prostorima datiraju oko 5.000 godina pre nove ere ( kultura Starčevo ). Iz tog vremena ostali su tragovi prvih melioracija u Evropi koji su rađeni samo još u Mesopotamiji i Egiptu. U ovoj kulturi se prvi put javlja zemljoradnja. Stočarstvo, lov i ribolov su i dalje značajni uslovi preživljavanja. Oružja toga doba su sekire od glačanog kamena, posuđe je od keramike a oruđe od drveta i kamena.

U periodu od 3.800 do 3.000 godine pre nove ere nalaze se tragovi kulture Vinča. Ova kultura ima kuće od pruća i blata ili zemunice. Razvijaju se intenzivno zemljoradnja i stočarstvo, a zadržavaju se lov i ribolov. Oruđa i oružja su od kamena, kremena, drveta i kosti. Keramika je i dalje zastupljena u raznim oblicima primene. Zadnji period kulture Vinča eneolit u Mačvi je obrovac, koji je naziv dobio po rovovima kojima su se kuće štitile od poplava. U ovom periodu se javlja bakarno oružje i oruđje.

Poslednji period praistorije u Mačvi je bronzano i gvozdeno doba sa 16 lokaliteta iz tog doba i ogromnim brojem pronađenih predmeta. Mačvu pred kraj ovog perioda naseljava pleme Skordiska koji su osnovali Singidunum – današnji Beograd.

Oko 60. godine pre nove ere na Savu u Mačvu dolaze Rimljani koji u teškim borbama potiskuju Skordiske preko Save i uspostavljaju svoju vlast na ovom području. Zbog blizine jedne od rimskih prestonica Sirmiuma – današnja Sremska Mitrovica, Mačva je dosta naseljena i isprepletana rimskim putevima. Mačvanska Mitrovica je bila u sklopu Sirmiuma, a važni prelazi preko reka su bili kod Crne Bare, Loznice i Zvornika.

Iz ovog perioda ima veliki broj nalazišta po celoj Mačvi a iskopine Sirmiuma su među najlepšim u Evropi. Na ovim prostorima Rimljani ostaju do V veka nove ere kada se povlače pred Sarmatima, Hunima, Gotima, Gepidima, Langobardima i Avarima.

Sa dolaskom Avara na ove prostore je tesno vezano i doseljavanje Slovena. Ovde se vode borbe Avara, Franaka i Bugara. O slovenskim državama iz ovog perioda nema skoro nikakvih podataka.

Krajem IX veka na ovo područje dolaze Mađari i dugo vremena vladaju i ratuju sa Srbima. Oko 960. godine u ratu protiv Mađara je na Bitvi pogubljen srpski knez Časlav. Kraće vreme ( 976 – 1017.godine ) ovde vlada makedonski car Samuilo, a posle toga za Mačvu se bore Vizantija i Mađari, koji su 1072. godine prodrli čak do Niša. Godine 1247. Mađari ovde uspostavljaju Mačvansku banovinu, koja je bila mnogo veđa nego Mačva danas, a ime je dobila po oblasti – gradu Mačva čiji lokalitet ni do danas nije sigurno utvrđen. Upravu nad banovinom mađarski kralj Bela IV je poverio Rostislavu Mihailoviđu, izbeglom ruskom knezu. Srpski kralj Uroš I je 1268. godine vodio žestoke borbe sa Mađarima za Mačvu.

Posle 1282. godine upravu nad Mačvom od Mađara dobija kralj Dragutin. Posle njegove smrti 1316. godine njega nasleđuje sin Vladislav II koga je uklonio njegov stric Milutin. Mađarski kralj Karlo I Robert 1320. godine zauzima Mačvu. Car Dušan je nekoliko puta pokušavao da osvoji Mačvu, ali bez uspeha. Tek je knez Čazar Hrebeljanovic 1381.godine zauzeo Mačvu. Po povelji iz manastira Ravanica u Mačvi, koja se zvala Bitva, po istoimenom naselju, pominje se 16 naselja. Knez Lazar vodi bitke za ove prostore sa promenljivim uspehom. Turci prvi put upadaju u Mačvu 1391.godine.

Posle smrti turskog cara Bajazita I u bici kod Angore 1402.godine sa Mongolima, srpski knez Stefan Lazarević dobija od vizantijskog cara titulu despota Srbije a od Mađara dobija na upravu i mačvansku banovinu zajedno sa Beogradom.

Turci zauzimaju celu Srbiju, pa i Mačvu 1439.godine. Đurađ Branković se sklanja u Mađarsku, odakle 1443. i 1444. godine upada u Srbiju i zauzima je sve do Sofije. Turci 1458. godine ponovo zauzimaju Mačvu i pale je zajedno sa Sirmiumom. U doba Despotovine u Mačvi je podignuto nekoliko manastira i crkava: Culjković, Radovašnica, Petkovica, Čokešina, Ivanja ( Novo Selo ) i u Klenju.

Padom Despotovine Mačva 1459.godine dolazi pod vlast Turaka. Od 1464. godine mađarski kralj Matija Korvin vodi borbe sa turcima oko Mačve i 1476. godine zauzima Šabac ( osnovali ga Turci 1470. godine kao tvrđavu Bejurdelen ). Borbe u ovoj oblasti se nastavljaju i krajem XV i početkom XVI veka.

Turski sultan Sulejman Veličanstveni zauzima Šabac 7. jula 1521. godine i Mačva ostaje pod vlašću Turaka sve do poznatog bečkog rata 1683-1699. godine. Turci obnavljaju grad utvrđenje Mačo koje nazivaju tvrđava Noćaj. U ovom periodu Mačvom vladaju dizdari i u njoj većinom borave vojne trupe koje odatle kreću u osvajanje Austrije i Ugarske.

Pred kraj XVII veka Turci trpe prve velike poraze kod Beča 1683. i kod Budima 1686. godine. Posle toga vraćaju svoje teritorije u Slavoniji, Vojvodini i Bosni, da bi 6. septembra 1688. godine zauzeli najpre Beograd, a posle sedam dana i Šabac, koji je bio najjače tursko utvrđenje u Srbiji. Prodor Austrijanaca dalje u Srbiju i osvajanje Niša zaustavio je rat sa Francuskom.

Ipak Ludvig Badenski 1689. godine zauzima Niš, Leskovac, Vranje, Prištinu i stiže u Makedoniju do Velesa. Prvi poraz u ovom osvajačkom pohodu Austrijanci trpe 1690.godine kod Kačanika i povlače se čak preko Save i Dunava. Sa austrijskom vojskom povlači se i srpski narod – Velika seoba Srba pod Arsenijem Čarnojevićem, tako da Srbija ostaje potpuno pusta. Mačva je zadnja napuštena i ostala pusta, da bi tek posle Požarevačkog mira 1718. godine počela da se naseljava stanovništvom iz Hercegovine.

U seobi Srbi ostaju duboko u Ugarskoj tako da se 1710. godine u jednom zapisu iz Budima spominje neki Simo Dimitrijević Crnobarac. Novi rat Austrije i Turske započinje 1716. godine koji se završava pobedom Austrije, koji vladaju Mačvom do 1739. godine. Pored svoje vojske Austrijanci organizuju Srbe u okviru vojnih okruga – kompanija, čiji centri su bili Crna Bara i Prnjavor. Kompanijom u Crnoj Bari je komandovao oberkapetan Vuk Isaković i bila je raspoređena od Rače do Badovinaca sa 4 čardaka: Kordan, Crna Bara, Lazaret i Badovinci.

Zbog zaštite od kuge Austrijanci osnivaju sanitarne ustanove kontumace – lazarete u Paraćinu, Čačku i Crnoj Bari. Prvi popis naselja šabačkog distrikta uradio je pukovnik Najpert 1718. godine. Broj stanovnika se naglo povećava pridošlicama iz Hercegovine i Crne Gore. Nameti na narod su bili veliki i smanjen je zahvaljujući Crnobarcu Vuku Isakoviću, koji je 1735. godine postao komadant srpske husarske regimente.

U popisu iz 1735. godine u Mačvi se pominju 4 crkve: Crkva sv. Arhistriga Mihajla i Gavrila u selu Drenovac, Crkva sv. Nikolaja u Bogatiću, Crkva sv. Georgija u Crnoj Bari i Crkva sv. Arhistriga Mihajla i Gavrila u šancu Prnjavor. Godine 1737. Austrija počinje rat protiv Turaka u Srbiji i Bosni. Mirom od 1739. godine Mačvu ponovo dobijaju Turci. Ostaje nahija u nadležnosti šabačkog kadije. Veliki broj Mačvana je za vreme i posle rata prebegao preko Save u Austriju i čak u Rusiju. Postoji pisani podatak da je 1757. godine oko 1.000 mačvanskih porodica prešlo Savu i otišlo u Mirgorod u Rusiji. Nameti na narod su bili strašni.

Mačvanska kneževina (oberknez Uroš Drmanović iz Bogatića ) je 1788. godine imala 25 sela sa 845 kuća i 24 seoska kneza: Tabanovi, Pričinović, Drenovac, Orašac, Uzveće, Glušci, Noćaj, Zasavica, Banovo Polje, Metković, Bogatić, Klenje, Crna Bara, Badovinci, Begovci, Novo Selo, Prnjavor, Čokešina, Petkovica, Ribari, Petlovača, Glogovac, Lipolist, Sovljak, Skrađani, Bela Reka, Slepčević, Trnovito, Štitar I Motovilo. Najviše po 90 kuća su imali, Crna Bara, Badovinci i Bogatić.

Austrija je objavila rat Turskoj 9. februara 1788. godine, ali ga je posle dosta borbi oko Beograda, Šapca, Loznice i drugde izgubila i narod u Mačvi i dalje ostaje pod Turskom okupacijom. Ovog puta Turci mnogo brutalnije kažnjavaju Srbe, koji su se u zadnjem ratu skoro svi borili na strani Austrije.

Zulum koji su Turci nametnuli nad Srbima, doveo je do organizovanja ustanka u Srbiji pod vođstvom Đorđa Petrovića 2. februara 1804.godine. Na Karađođevo pismo, pop Luka Lazarević sredinom februara okuplja ustanike i počinje sa opsadom Šapca.Posle poraza Turaka kod Beljina i Svileuve oni se sklanjaju u šabačku tvrđavu.

Posle nekoliko neuspelih pokušaja osvajanja šabačke tvrđave 17.04.1804. godine zapovednik tvrđave se predaje i predaje Šabac Srbima. Veći deo Mačvana nastavlja borbe u opsadi Beograda, Požarevca, Smedereva i drugim. U toku 1805. godine Mačva je bila relativno mirna sa manjim borbama krajem godine oko Šapca…