Nasleđe

CRKVA PRESVETE BOGORODICE U BOGATIĆU

CRKVA PRESVETE BOGORODICE U BOGATIĆU

Staru Crkvu u Bogatiću prvi je detaljnije opisao Joakim Vujić 1826. godine:“ U ovom selu jest jedna velika nova, ot drva načinjena cerkva. Osnovatelj ove crkve jest Njegovo Knjaževsko Sijateljstvo G. Miloš, s njegovim bratom g. Jefremom. Na ovom mestu pređe bila je jedna mala cerkva koju su Turci po padeniju serpskog vožda G. Petrovića popalili i do osnivanija porušili bili. Hram cerkve jeste Tomina Nedelja, osmi dan posle paše.“Polovinom XIX veka sagrađena je velika, jednobrodna crkva sa pripratom, horom i zvonikom. Pri ulasku u crkvu, spolja sa desne starne na zidu stoji ploča koja govori da je crkva podizana 1854 – 1856. godine. U gradnji su učestvovale opštine: bogatićka, dubljanska, belotićka i metkovićka. Posvećena je Presvetoj Bogorodici i predstavlja pravi dragulj naše kulturne prošlosti. Iako je crkva dovršena 1856. godine, prošlo je nekoliko godina dok je crkvena opština rešila da izvrši uređenje unurašnjosti. O tome Konzistorija eparhije šabačke 15. juna 1863., pod brojem 923, izveštava Ministarstvo prosvete i crkvenih dela:“… da opština bogatićska želi malati svoju crkvu, a na to da upotrebi crkveni njen kapital, koji je odobrenju Ministarstva za tu celj zadržan, te nije upravi fondova predat, pa, budući da taj kapital neće biti dovoljan za namenutu celj, moli Konzistorija za podejstvo vaše kod dotičnog ministarstva da se može kusur, koji nedostaje, porezom podmiriti.

„Ministarstvo je na ovo dalo odgovor: „Preporučujemo Konzistoriji da ona ugovori s molerom, pa potom odgovori.“Za izradu ikonostasa crkve u Bogatiću ugovor je sklapan dva puta; prvo sa Urošem Kneževićem, koji nije ostvaren i drugi put sa Stevanom Todorovićem. Početkom 1819. godine crkvena opština u Bogatiću se obraća šabačkoj episkopiji i Konzistoriji i moli da joj se odobri 1300 dukata za ukrašavanje templa i krečenje. Iste godine, 2. februara Dimitrije Berić, sveštenik i Živko Daničić podnose dva ugovora o živopisnom ukrašavanju sa Vulom Atanackovićem, preduzimačem iz Beograda po ceni od 2100 dukata. Opština je pogodila Stevana Todorovića, umetnika, iskusnog, renomiranog majstora religioznih kompozicija i portreta.Kada je sklopljen ugovor sa V. Atanackovićem Konzistorija šabačke eparhije o svemu je obavestila Ministarstvo prosvete i crkvenih dela, uz dopunu: „Ukrašavanje živopisno će izvršiti sam g. Todorović, živopisac iz Beograda i profesor realke. Uz ugovor Stevan Todorović je uverio Konzistoriju da će preduzeti posao moći na zadovoljstvo opštine i crkvenih vlasti izvršiti.“Stevan Todorović bio je bolje sreće od Uroša Kneževića, ali je ipak, cela 1870. godina protekla u prepiskama.

Početak radova bio je vezan za novac koji je već bio kod Uprave fondova i razlike koju je opština putem poreza trebala da dopuni. Ikonostas, kao i cela unutrašnjost crkve uradjeni su tek 1871. godine.Crkva Presvete Bogorodice je značajan spomenik kulture, stavljen pod zaštitu države. U svojim odajama čuva dobra izuzetne vrednosti sa signaturom S. Todorovića: Ikonu Jovana Krstitelja, Ikonu Isusa Hrista, Ispod „Krštenja Hristovog“, Ispod ikone Sv. Deve Marije.Iz stare crkve koja je sagradjena 1795. godine prenete su 54 ikone, dva filigrantska krsta, 2 jevandjelja i 20 bogoslužbenih knjiga. Na vladičanskom prestolu je zapisano „Poleksija Todorović 1871“, što govori da je Stevanu Todoroviću u toku rada pomagala odana supruga Poleksija. Zidovi i svod crkve uradjeni su u imitaciji mermera. Na samom svodu izmalane su freske „strašnog suda“. S leve strane, odmah iznad hora, stoji sledeća zabeleška: „Moleri Ivan D. Dostevski i Risto Z. Zografski iz Samokov 1871.“ Samokov je poznato mesto u Bugarskoj, koje je u 19. veku dalo čitav niz generacija realističkog pravca slikarstva u Bugarskoj. Sredstvima Opštine Bogatić i Ministarstva kulture Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Valjeva obavio je 2008 I 2009. godine restauraciju istorijski vrednog ikonostasa.

CRKVA SV. PETRA I PAVLA U GLOGOVCU

Crkva posvećena Sv. Petru i Pavlu sagrađena je 1927. godine, u duhu moravske arhitekture. Njena osnova je u obliku trikonhosa sa polukrunom oltarskom apsidom na istoku i pravougaonim plitkim konhama na bočnim zidovima. Na preseku podužnog broda i bočnih pravaca preko sistema lukova i pandatifa uzdiže se oktagonalna kupola.

Crkva je zidana od tvrdog matrijala, opeke i kamena, sa malterisanim i belo okrečenim fasadama. Skladno projektovana građevina ukrašena je nizom dekorativnih elemenata rađenih u duhu moravske srednjovekovne arhitekture (stilizovane rozete, kordonski venac, arhivolte).

Etno park u Sovljaku

Etno park

Na prostoru planiranog etno parka površine oko 1,5 hektar nalazi se tipična mačvanska okućnica s kraja 19. i početka 20. veka. Okućnica se sastoji od centralne prostrane stambene zgrade i više pomoćnih objekata (ambar, čardak, staja, kolarnica, hlebna peć, trem za poljoprivredne alatke), situiranih uglavnom po obodu dvorišta.

Prostrano dvorište sa starom razgranatom lipom i niskim bujnim šimširima daje okućnici posebnu ambijentalnu vrednost.

Sovljak se nalazi na putu Bogatić – Crna Bara, pet kilometara od opštinskog centra Bogatića i isto toliko udaljen od reke Drine. U Etno-parku od prošlosti je otrgnut delić stare Mačve – autetnično dvorište sa okućnicom, staro više od stotinu godina. Dvorištem dominira kuća, građena u drugoj fazi gradnje u Mačvi tipa „osećanski“, tipična za tadašnje vreme – sa dva ulaza, tj. ulazom i izlazom i sunčanim satom koji označava tačno vreme. Uz kuću je stara lipa čije je stablo prečnika 1,80 metara i koja raskošnom krošnjom pruža hladovinu u prečniku 30 metara.

OKUĆNICA DRAGOLJUBA JURIŠIĆA

U okviru okućnice Jurišića, osim zgrade starog vajata nalaze se i centralni objekat kuća i prostrana ekonomska zgrada – čardak, na koji se sa jedne strane nastavlja otvoren trem. Zgrada starog vajata je najvredniji objekat u okviru okućnice, koji se po predanju vezuje za Hajduk Stanka, ličnost iz poznatog romana književnika Janka Veselinovića, a ujedno je i vredan spomenik narodnog graditeljstva ovog kraja iz druge polovine 19. veka.

ZGRADA OKRUŽNOG NAČELSTVA

Objekat je zidan kao tipska građevina za potrebe sreskog načelstva u Kraljevini Jugoslaviji. Slična zgrada je paralelno zidana i u Zaječaru. Njena gradnja je počela 1929. godine. Prilikom posete Bogatiću kralja Aleksandra Prvog Karađorđevića, 3. juna 1934. godine, zgrada je bila ozidana, ali ne i dovršena. Tom prilikom kralj je odobrio sredstva iz budžeta Kraljevine Jugoslavije, pa je iste godine završena. Posle rata u objektu je bilo središte Sreza mačvanskog, a od 1955. godine do danas je sedište Opštine Bogatić. Objekat je smešten na uglu dve ulice, na regulacionim linijama. Fasadna platna, kao i krovne ravni prate vrlo razvijenu osnovu. Centralni deo građevine, postavljen na uglu ulica ima polukružnu osnovu i kružnu vatrogasnu kupolu u vrhu, koja dominira. Fasadna platna su skromno dekorisana, sem nekih delova na kojima je primenjena dekorativna plastika inspirisana mađarskom secesijom.

CRKVA - SPOMEN KOSTURNICA U DUBLJU

Crkva spomen-kosturnica je izgrađena 1936. godine, po uzoru na spomenike moravske stilske grupe. Izvedena je u obliku razvijenog trikonhosa sa osmostranom kupolom. Nad pripratom je zvonik, a u kripti smeštenoj ispod nje nalaze se kosti ratnika izginulih u Prvom svetskom ratu. Oltarska apsida i pevnice su spolja petostrane a iznutra polukružne. Bogato dekorisane fasade odražavaju srpsko-vizantijski stil građenja. Dva horizontalna venca dele fasade na tri dela. Portali su na zapadnoj strani i na pevnicama. U luneti iznad zapadnog portala je niša sa naslikanom predtsvom Hristovog Vaznesenja. Ikonostasna pregrada ukrašena duborezom postavljena je u vreme izgrdanje hrama. Ikone je slikao Stevan Čalić.

Kompleks spomenika posvećenih ranijim ratovima, koji se sastoji od postamenta na kome su smešteni spomenici učesnicima ratova od 1912-1918. godine i od 1941-1945. godine i spomen bista Vojvode Milića Drinčića nalaze se jugoistočno od hrama.