Znameniti Mačvani
“On je i obilnošću i vrednošću toliko dao da se sa pravom može uzeti kao jedan od naših najboljih i najplodnijih pisaca, jedan od onih koji stvaraju jednu književnost i daju joj naročito obeležje”, rekao je za Janka Veselinovića autoritativni Jovan Skerlić, koji je ovim rečima još dodao: “Jedan naš pisac uporedio je Janka Veselinovića sa Vukom Karadžićem, i to poređenje nije bez osnova. Obojica su znali narodni život i narodnu dušu kao retko ko, obojica su bili zadahnuti narodnim duhom, i dok je jedan skupljao narodne umotvorine i običaje, drugi je prepričavao narodne pripovetke, ili opisivao narodni život i iznosio narodnu dušu.” Jankovi preci po očevoj liniji doselili su se u Mačvu iz Hercegovine u 18. veku, i nastanili se u Aginom Salašu, danas Salašu Crnobarskom.
Jankov otac Miloš je prvi iz ove porodice napustio težak zemljoradnički život i posvetio se svešteničkom pozivu; majka Jelisaveta potiče iz ugledne svešteničke porodice Popović iz Badovinaca. Miloš i Jelisaveta su imali devetoro dece, a njihov prvenac Janko, rođen je 1. maja 1862. godine…
Milorad Panić, pesnik i istaknuti kulturni poslenik i pregalac, rođen je u Glogovcu, 27. januara 1912. godine. Već u gimnazijskim danima je pokazivao veliki interes za književnost. Kao đak viših razreda, učestvovao je na književnim večerima u Šapcu i po okolnim mestima. Pošto je odgajan i vaspitavan u slobodarskim tradicijama, svome imenu je dodao ime svoga pretka Surepa, ustanika i mačvanskog hajduka. Do kraja života će sa ponosom nositi ovo ime, koje označava starog vuka predvodnika. Diplomirao je na Filozofskom fakultetu 1936. godine i već kao poznati mladi pesnik zaposlio se u Redakciji Politike. U prvim posleratnim godinama Surep se i dalje aktivno bavi književnošću. Stoga i ne iznenađuje podatak da je izabran za prvog sekretara Udruženja književnika Srbije.
U leto 1947. godine Surepu je poverena nova odgovorna dužnost – osnivanje i organizacija Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje spomenika kulture Srbije.Pod njegovim rukovodstvom, sačinjeni su prvi popisi naših starih gradova, manastira, crkava, riznica, ikona, rukopisnih knjiga i drugih značajnih ostataka naše bogate kulturne baštine…
Milić Stanković (Milić od Mačve) je rođen 30. oktobra 1934, godine u Belotiću, a umro 8. decembra 2000. godine u Beogradu. Jedan je od najeminentnijih srpskih slikara XX veka.Diplomirao je na Akademiji Likovnih umetnosti (danas, Fakultet Likovnih umetnosti) 1959. godine. Nakon toga je bio na studijskom boravku u Parizu. Prvu samostalnu izložbu otvorio je 1. septembra 1959. u Beogradu. Prvu samostalnu izložbu u inostranstvu imao je 1964. godine u Ženevi. Član je ULUS od 1960. godine. Tokom 1964. i 1965. godine živeo je i radio u Parizu, potom u Beogradu, Briselu, Belotiću, na Zlatiboru i na Pirosu (Grčka).
Bio je jedan od 13 članova „Medijale“. Na njegovim slikama dominiraju lebdeći balvani, zatim užarene lopte i sante leda. Osim slikanja bavio se i arhitekturom (projektovao je i sagradio tri ateljea), vajarstvom i pisanjem poezije. Sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu. U centru Bogatića, Opština Bogatić je u znak poštovanja i sećanja na velikog umetnika podigla spomen obeležje.
Ako u raju do pre dvadeset šest godina nije postojalo pozorište, dilema da li uistinu i na onom svetu „daske život znače“ prestaje da postoji 1980. godine, kada se Bogatić oprostio od Milivoja Martinovića – Martina. On je i tamo, zasigurno, osnovao pozorište i sada režira, glumi, slika… Jer, kratko je prošlo od 1933. kada se rodio, da bi unesen sav, do dna bića, u magiju pozorišta sagoreo za kratkog života.
Decenijama je Milivoje Martinović bio stožer kulturnog života Bogatića. Ekonomista po obrazovanju i zanimanju, glumac, slikar, reditelj, scenograf – po vokaciji. Pozorište nikad nije shvatao kao profesiju, borbu za platu i karijeru. Pozorišna igra bila mu je najveća ljubav, čarolija u kojoj je uživao, sa kojom se igrao donoseći na scenu radost i vedrinu.
Daleke 1951. godine, samo godinu dana nakon okupljanja zabljubljenika u glumu u, ko bi tada slutio, dugovečno i uspešno Amatersko pozorište „Janko Veselinović“, Martin je na scenu postavio Nušićeve jednočinke „Svetski rat“ i „Kiriju“. Iz godine u godinu, na sceni u Bogatiću redjale su se i druge predstave – „Podvala“, „Tuđinče“, „Ugašeno ognjište“, „Vetar nad Srbijom“, „Sumnjivo lice“, „Narodni poslanik“, „Koštana“…. Celog sebe, sav talenat i energiju je ulagao u svaku od njih. On je bio još i scenograf, sufler, glumac…. Ništa mu nije bilo teško – da zakucava eksere, razvlači zavese, utovaruje i istovaruje rekvizitu… Režirao je više od deset predstava, ostvario 17 uloga, osmislio nebrojeno scenografija. Za kratak život to je imponzantan opus…
Dragan Martinović, rođen je u Bogatiću, u Mavči, 1957. godine. Odrastao je pored oca Milivoja pozorišnog reditelja i slikara i Milića od Mačve, osnivača mačvanske slikarske škole. Još u ranom detinjstvu počinje da slika i sa petnaest godina postaje član pomenute grupe. Već sa sedamnaest godina prvi put samostalno izlaže u Šapcu, 1975. godine. 1976. godine upisuje Likovnu akademiju u Beogradu, gde osnovne i postdiplomske studije završava u klasi profesora Zorana Petrovića. Odmah po završetku studija kreće u intenzivnu izložbenu delatnost.
Grupno je izlagao na više od dvestotine izložbi u zemlji i inostranstvu. Samostalno je izlagao preko 140 puta u zemlji i inostranstvu (Šabac, Beograd, Sremska Mitrovica, Novi Sad, Kragujevac, Opatija, Subotica, Njujork, Hong Kong, Minhen, Pariz, Be, Atina, Milano…)…
Rođen je 1961. u Bogatiću. Likovnu akademiju završio 1988. godine. Umro 6. juna 2003. godine.
Slikar ravnice i ljudske duše
Ubogi prosjaci, pospani pijanci, starine izborana lica, čedne lepotice nabreklih grudi, vitezi od opanka, na junskoj vrelini izranjaju oko odra usnulog slikara portreta, večno zaljubljenog u klasično realističko, figurativno slikarstvo, nezaboravnih majstora baroka Rubensa i Rembranta. Njegovoj seljanki koja je naprtila tešku korpu kukuruza klecaju kolena, a igra svetlosti na drinskoj plaži gradi prelepi lik i oblik kupačice. Iz ustreptale vreline izranjaju stari čiraci, pleteni baloni šljivovice, hajdučka puška kremenjača i kubure. Na trenutak bljesnu gnjile kruške, natrule žute dunje, zrele kolačare i axinke, te zaboravljeni naslani, plotivi i šumarci zavičaja.
Zaljubljenici impresionizma, u kojem je umetnik povremeno tražio inspiraciju, ostaju nemi. Ljudi iz neme povorke ne mogu da se pomire sa neumitnom činjenicom. Iznenada i nečujno, upokojio se u Gospodu akademski slikar velike srpske ravnice i ljudske duše Dragan Đuričić.
Dr Mladen Milošević, rođen u Šumadiji, završio medicinski fakultet i doktorirao na prestižnoj Sorboni u Francuskoj, gde se preko Albanije uputio sa srpskom vojskom 1915. godine i odakle se vratio da pomogne svojoj siromašnoj i neprosvećenoj Srbiji, od decembra 1924. godine svoju sudbinu vezao je za Mačvu. Imao je tada 27 godina.
Uz Mačvu ubrzo je zavoleo i devojku iz ovog kraja, Radmilu Mojašević iz ugledne trgovačke kuće u Šapcu. Venčali su se 1925. godine i u Bogatiću sagradili kuću prema projektu arhitekte Branislava Kojića. U njoj je dr Mlađa, kako su ga zvali njegovi Mačvani, 1929. godine otvorio prvu privatnu ordinaciju u Mačvi. Ordinaciju je, pored ostalog, opremio i rendgen aparatom, a svoj privatni automobil koristio je kao kola hitne pomoći da bolesnike preveze do šabačke bolnice. Siromašne je lečio besplatno, a na receptima je apotekaru Đorđeviću pisao poruke da će lekove svojih siromašnih pacijenata sam platiti.
Na listi Jugoslovenske radikalne zajednice 1938. godine izabran je za poslanika mačvanskog sreza u Narodnoj skupštini Kraljevine Jugoslavije. Stenografske beleške sa skupštinskih zasedanja svedoče da se često javljao za reč, a najčešće je govorio o položaju seljaka. Prosvetiteljsku misiju nastavio je 1939. godine osnivanjem lista “Podrinski odjek” – lista za privrednu, kulturnu i političku obnovu. Ali, senka Drugog svetskog rata nadvila se nad Evropom. Povodom nemačke agresije na Francusku, nekadašnji francuski đaci dr Mladen Milošević i advokat Nemanja Stanković, pisali su francuskom ambasadoru u Beogradu da seljaci slavne Mačve, koji su bili prve žrtve 1914. godine, izražavaju herojskom narodnu Francuske spremnost da brane zajedno slobodu i manifestuju još jednom svoje bratstvo po oružju i neizbrisivo prijateljstvo.
Nikola Smiljanić je rođen u selu Badovinci oko 1760. (ili 1777), a odrastao je u Belotiću i Šapcu. Nikolu Smiljanića usvojila je Jeka Radojičina, udovica, koja se bavila trgovačkim poslovima u Šapcu. Ona je školovala i oženila Nikolu Smiljanića, nakon čega je bio rukopoložen za đakona i kasnije jereja. Kao đakon Nikola Smiljanić bio je jedno vreme učitelj u Belotiću.
Protojerej Nikola Smiljanić bio je oženjen Mitrom, kćerkom kneza Mihaila Ružičića iz Metkovića u pocerskoj knežini šabačke nahije, čiji pisar jedno vreme je bio Miloš Stojićević, rodonačelnik Stojićevića.
Vojvoda kitogkitški Nikola Smiljanić učestvovao je i u Prvom i u Drugom ustanku.
Vojvodu Nikolu Smiljanića otrovao je Marko Štitarac po nalogu knjaz Miloša.
Protojerej Nikola Smiljanić imao je kćerku koja se udala za Jovana Radovanovića trgovca u Šapcu zvanog “Ćurčija”.
Veoma rano je ostao bez roditelja, pa iako mlad, ali i najstariji u porodici, odlučio je da se preseli u Srbiju. Sa tri sestre zaputio se u Mačvu u Crnobarski salaš, gde mu je živeo deda po ocu. Iako krajem 18. veka u Srbiji nije bilo nikakvih škola u kojima bi se deca opismenjavala, Stojanu je to nekako pošlo za rukom, verovatno, smatra se, u nekom od mačvanskih manastira.
U Crnobarskom salašu i okolini počeo je da se bavi trgovinom stoke. Bistrog, okretnog i odlučnog momka zapazio je Strahinja Čupić iz susednog Noćajskog salaša.
Mladić mu se svideo, pa mu je predložio da ga posini. Stojan je to prihvatio i svom imenu dodao poočimovo prezime Čupić. Strahinja mu je dodelio nešto zemlje i uputio ga kako da je obrađuje.
Legende u Srbiji kažu da je Čupić čak tri puta na svojim njivama nailazio na zakopani novac.
Početkom pobune protiv dahija, Stojan Čupić je bio zreo, odgovoran, ali i preduzimljiv srpski domaćin. Nije voleo Turke, bio je veliki rodoljub i znalac rukovanja svakojakim oružijem. Odmah je okupio četu pouzdanih mačvanskih momaka, odmetnuo se u ustanike počeo da preprečuje drumove i prolaze, onemogućavajući kretanje lokalnim Turcima.
Bio jedan od najznačajnijih vojvoda Prvog srpskog ustanka, poznat i pod imenom Zmaj od Noćaja. Istakao se u bojevima na Mišaru (gde je izazvao i pobedio turskog junaka Musu Sarajliju) i na Salašu. U borbi na Glavici preko Drine je spasao Cincar Janka. Ostao je zapamćen u narodnoj epskoj pjesmi „Zmaj od Noćaja“. Njegovo pravo prezime je bilo Dobrilović, ali kako je kao dete ostao siroče preseljen je u Šabac gde ga je posinio imućni trgovac Strahinja Čupić. Bio je poznat i kao dobar govornik, a o tome govore i Karađorđeve reči: Ko mi nadgovori Čupića i natpiše Molera, daću što zatraži.
Miloš S. Milojević – istoričar, političar i književnik
Rođen je u Crnoj Bari 16. oktobra 1840. godine. Otac mu je bio sveštenik. Gimnaziju je završio u Beogradu, gde je 1862. godine diplomirao na Pravnom fakultetu. Potom odlazi u Moskvu gde nastavlja školovanje. Diplomirao je na Istorijsko-filozofskom fakultetu istovremeno izučavajući uporednu filologiju živih i izumrlih slovenskih plemena s političkom i uporednom književnošću. Podstaknut usvojenim znanjima, prvi put se javno oglašava 1866. god. člankom Propagande u Turskoj, obzirom da su Srbi u to vreme još uvek pod stranom vlašću. Osnovao je i Drugo odeljenje Bogoslovije za koje probira studente iz svih srpskih krajeva pod Turcima i hitno ih sprema za učitelje i sveštenike u neoslobođenim krajevima.
Kroz tu školu je prošlo oko trista studenata, i ubrzo, po zahtevu Milojevića, pod njegovim nadzorom stvaraju se Dobrovoljački i Ustanički odredi čiji je vojnički doprinos bio nemeriv /J. H. Vasiljević/ u vreme srpsko-turskog rata 1876-1878, kada se i sam istakao kao komandant dobrovoljaca. Otuda i knjiga Srpsko-turski rat 1876-1878. g.
Umro je 24. juna 1897. godine u Beogradu i sahranjen na Novom groblju. Dobar deo svog života i rada posvetio podizanju nacionalne svesti u srpskom narodu.
Panta Mihajlović (rođen 1854. u Bogatiću) bio je srpski inženjer i pionir na polju telekomunikacija. Uveo je prve telefone u Beogradu.
U Beču je završio elektrotehničku školu, zatim otišao u Švajcarsku, a odatle u Berlin, gde kao priznati stručnjak stupa na posao kod firme Simens-Halske. Za šefa firme Simens-Halske u Njujorku je postavljen 1873. Od 1875. ponovo je u Srbiji gde stupa na rad u tehničko odeljenje vojne fabrike u Kragujevcu.
1882. godine dobio je koncesiju za izgradnju telefonskih stanica u Beogradu i Srbiji.
Između zgrada na uglu Bulevara Kralja Aleksandra i inženjerske kasarne na Paliluli uveo je prvu telefonsku liniju u Beogradu, 14. marta 1883.
Šef Telegrafsko-telefonskog odseka Direkcija državnih železnica postao je 1885. Veštak za ispitivanje lošeg stanja električne mreže u Beogradu postao je 1905. Bio je i nadzorni inženjer električne centrale na dvoru od 1908.
Umro je 7. februara 1932. godine, u Beogradu, od zapaljenja pluća i paralize srca u 78. godini života.
Dirigent Branko Đurković, rođen je u Dublju, nedaleko od Šapca, 23.decembra 1937. godine.
Školovao se u Dublju, Šapcu, Sarajevu i Beogradu. Osnovnu školu završio je u Dublju, a Muzičku školu (odsek klarineta), Gimnaziju i Učiteljsku školu učio je u Šapcu. Višu muzičku školu završio je u Sarajevu, a Fakultet muzičke umetnosti (odsek Muzička teorija) u Beogradu. Dve godine studirao je dirigovanje kod profesora Mihaila Vukdragovića, a poslediplomske studije (prvi magistar dirigovanja u SFRJ), završio je na FMU u Beogradu u klasi profesora Vojislava Ilića, 1978. godine.
Najpre je službovao u Osnovnoj školi “Sele Jovanović” u Šapcu, potom u Muzičkoj i Učiteljskoj školi. Osam godina je proveo kao profesor više škole u Pedagoškoj akademiji u Šapcu.
Septembra 1979. godine izabran je za stručnog saradnika za predmet Horsko dirigovanje na Fakultetu muzičke umetnosti u Beogradu, a 1980. postao docent na istom fakultetu. Godine 1986. izabran je za vanrednog profesora na FMU, a od 1991. godine, sve do penzionisanja 2003. godine, proveo je na tom fakultetu u zvanju redovnog profesora, gde je pored Horskog dirigovanja redovnim studentima i poslediplomcima, predavao i Osnove vokalne tehnike studentima dirigovanja i muzičke teorije, kao i Vežbe iz dirigovanja studentima kompozicije.
Borisav – Bora Simić Joja je rođen na Krstovdan 27. septembra 1929. godine u mačvanskom selu Glušci. “U glušačkom zaglušju blatnjavih i prašnjavih šorova” — kako naglašava Dr. Vladeta Košutić 1967. godine u Antologiji srpskih seljaka pesnika “Cvetnik”. Neshvaćen od sredine u svim vremenima, Boru je rodila majka Ljubica, rođena u istom selu, od familije Kostadinović. Prezime je dobio od oca Dušana, Solunca, ranjenog u selu Stara Popadija, ispred Kajmakčalana. Završio je samo četiri razreda osnovne škole u rodnom selu, a kasnije čitao isključivo sa iscepanih novina, koje je kao čobanin nalazio zakačene na trnovitim poljskim žbunovima. Gutao je nejasne i isprekidane tekstove, uvek željan novih saznanja o svetu. Učitelj mu je bio Mihailo Đurić, jedan maštovit čovek koji se kasnije zapopio i Bori 1939. i 1940. predavao veronauku, što mu je još više raspaljivalo maštu, osiguravajući u budućnosti maštara u poeziji. Tako čitajući oduvane papire novina sa trnja i trnjina, skine Bora u Kućištu sa takvog jednog žbuna 1953. godine reportažu iz “Borbe” o najstarijem seljaku pesniku Živanu Stevanoviću iz Brestovca u Gruši.
Miroslav Berić (1. januar 1973. Bogatić) je bivši jugoslovenski i srpski košarkaš. Sa reprezentacijom Jugoslavije osvojio je srebrnu medalju na Olimpijskim igrama 1996. u Atlanti, zlatnu medalju na Svetskom prvenstvu 1998. i zlatne medalje na Evropskim prvenstvima 1995. i 1997. Bio je najbolji strelac Superlige 2001. dok je igrao za Partizan.
Aleksandra Radović je rođena 10. Septembra 1974. godine u Bogatiću.Završila je srednju muzičku školu u Šapcu i Muzičku Akademiju u Novom Sadu. Od 1998-2002. godine Aleksandra snima džinglove i najavne špice za TV Pink, a postaje jedan od najtraženijih pratećih vokala u SiCG. 2000 godine prvi put nastupa samostalno na festivalu “Sunčane skale” gde je nastupila sa pesmom “Bori se”, a tri godine kasnije na istom festivalu nastupa sa pesmom “Kao so u moru” sa kojom osvaja 2. mesto. Nakon dva meseca objavljuje svoj prvi solo album za “City records”. Osvajala je brojne nagrade za pevačicu godine i najbolje interpretacije. Takođe ima svoju Školu Pevanja u kojoj radi sa mladim i talentovanim ljudima.